Druga wojna światowa zmusiła do tułaczki wielu ludzi. Nie mniej dramatyczne okazały się wojenne losy obrazów Jana Matejki. Historia odsłania po latach etapy ich tułaczki a jednym z nich było ówczesne niemieckie więzienie w Nowym Wiśniczu.
W 1944 roku przywieziono tutaj ze Lwowa zrabowane przez Niemców dzieła sztuki polskiej a wśród nich obrazy Jana Matejki: „Rejtan”, „Batory pod Pskowem” oraz „Unia Lubelska”. Stąd wywiezione na teren Rzeszy do miejscowości Hein, dzisiaj Przesieka. Tam odnalezione i odzyskane w 1945 r. obrazy: „Rejtan” i „Batory pod Pskowem” znajdują się obecnie na Zamku Królewskim w Warszawie, natomiast „Unia Lubelska” znajduje sie na Zamku w Lublinie.
W dniu 18.10.2013 r. z inicjatywy Muzeum Pamiątek po Janie Matejce „Koryznówka” w Nowym Wiśniczu, w 120 rocznicę śmierci Jana Matejki odsłonięto tablicę pamiątkową, która została umieszczona na budynku wiśnickiego więzienia.
Uroczystego odsłonięcia pamiątkowej tablicy dokonali: Andrzej Szpunar Dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie, Maria Serafińska – Domańska Kustosz Muzeum Pamiątek po Janie Matejce w Nowym Wiśniczu oraz ppłk Włodzimierz Więckowski Dyrektor Zakładu Karnego a poświęcił ją Kapelan ZK Proboszcz Parafii w Nowym Wiśniczu. Autorem, fundatorem i jednocześnie wykonawcą pamiątkowej tablicy jest rodowity wiśniczanin prof. Czesław Dźwigaj. W uroczystości wzięli udział parlamentarzyści, przedstawiciele władz miejskich Nowego Wiśnicza i Bochni, samorządowcy, przedstawiciele kilku muzeów polskich oraz młodzież. Z ramienia Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej głos zabrała pani Ewelina Mroczek.
Po odsłonięciu tablicy zebrani mogli zwiedzić teren Zakładu Karnego oraz Muzeum Pamiątek po Janie Matejce a następnie na zamku Kmitów i Lubomirskich w sali bastionu północnego odbyła się konferencja naukowa na temat wojennych losów dzieł Jana Matejki oraz historii ich renowacji.
Podsumowanie XXXI Kwesty
Szanowni Państwo! Z wielką radością mamy przyjemność poinformować, że XXXI Kwesta na ratowanie zabytkowych pomników cmentarza komunalnego przy ul. Orackiej w Bochni zakończyła się zebraniem rekordowej kwoty 14119 złotych i 85 groszy oraz 10 euro i 40 centów!