Otwarcie Żydowskiej Trasy Pamięci 7.09.2015

7 września 2015 r. odbyła się w Bochni niezwykła uroczystość otwarcia Żydowskiej Trasy Pamięci w Bochni.  Jest to szlak potwornej zbrodni Holokaustu, popełnionej przez Niemców w latach 1942-1943, czyli celowego mordowania z powodów rasowych, religijnych i etnicznych Żydów z Bochni i innych miejscowości, zgromadzonych w getcie bocheńskim, poprzez zabijanie ich na miejscu w Bochni, wywożenie do obozów zagłady w Bełżcu i KL Auschwitz, a także do obozów pracy w Szebni i Płaszowie.

Uroczystość zorganizowana staraniem burmistrza Bochni, Stowarzyszenia Bochniaków w Izraelu i Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej rozpoczęła się w „Domu Bochniaków” w obecności ok. 100 zaproszonych gości. Przybyli na nią:

– 15 osobowa delegacja Stowarzyszenia Bochniaków z Izraela pod przewodnictwem prezesa pani prof. dr Rachel Kollender,

– Pani Miriam Romm z Izraela, jedna z fundatorów pomnika Ofiar Holokaustu z Bochni i okolic, autorka książki „Strusie Pióra”,  opisującej życie w bocheńskim getcie,

– Pan Giora Romm z Izraela generał lotnictwa armii Izreala,

– 8 osobowa delegacja z  Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie z prezesem panem Tadeuszem Jakubowiczem,

– pan Jonathan Ornstein  dyrektor Centrum Społeczności Żydowskiej w Krakowie,

– Rabin Avi Baumol – przedstawiciel Naczelnego Rabina Polski,

– dr Tadeusz Skoczek – dyrektor Muzeum Niepodległości w Warszawie,

– Ks. dr Roman Pracki – pastor parafii Ewangelicko-Augsburskiej pw. św. Marcina w Krakowie,

– profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego:

– prof. dr hab. Antoni Cetnarowicz – kierownik Zakładu Historii Nowoczesnej, – prof. dr hab. Andrzej Zięba – kierownik Zakładu Historii Oświaty i kultury,

– czteroosobowa delegacja Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie z p. Marcinem Kapustą i p. Ryszardem Kotarbą na czele,

– dr Kamila Follprecht dyrektor Archiwum Narodowego w Krakowie

– delegacja Stowarzyszenia Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego:

      –  red. Ewa Owsiany,

–  Felicja Wieczorek – sekretarz Stowarzyszenia,

– pani Ewa Andrzejewska z Nowego Sącza autorka książek o tematyce żydowskiej.

Licznie przybyli także przedstawiciele urzędów i instytucji z Bochni:

– pan Stefan Kolawiński – burmistrz Bochni,

– ks. Leszek Leszkiewicz proboszcz parafii rzymsko-katolickiej pw. św. Mikołaja w Bochni

– insp. Mariusz Dymura komendant Policji Państwowej w Bochni

– bryg. Krzysztof  Kokoszka komendant Straży Pożarnej w Bochni

–  Dorota Maliszczak naczelnik Miejskiego Zespołu Edukacji,

–  pracownicy Oddziału bocheńskiego Archiwum Narodowego w Krakowie z kierownikiem panią Agnieszką Gicala na czele,

–  delegacja Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni:

– pani Janina Kęsek,

– pani dr Iwona Zawidzka, która od pocz. lat 90.XX wieku zajmowała się tematyką Żydów w Bochni, autorka wielu publikacji naukowych na ten temat,

– pani Anna Kocot – dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Bochni,

– delegacja z I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Kazimierza Wielkiego w Bochni:

– pani Jolanta Kruk – dyrektor

– pan Jerzy Pączek – wicedyrektor

– pani Paulina Joniak dyrektor Gimnazjum nr 2 w Bochni z grupą młodzieży.

  Obecni byli także działacze Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej z prezesem Stanisławem Kobielą, prezesem Oddziału Katowickiego panią Maria Kiełbińską i prezesem Towarzystwa Miłośników Wiśnicza Stanisławem Domańskim,  pracownicy Wydziału Promocji UM, pan Marek Maciuszek z UM Bochnia.  Wśród zaproszonych była m.in. pani Joanna Potasz, autorka artykułów o tematyce żydowskiej, pan Leon Gawąd wieloletni opiekun cmentarza żydowskiego na Krzęczkowie i pani Klementyna Ilcewicz, która w czasie okupacji pracowała w bocheńskich warsztatach Greiwera.

Uczestników uroczystości powitał w imieniu organizatorów prezes Stanisław Kobiela. Następnie głos zabrał burmistrz Bochni pan Stefan Kolawiński, a następnie Rabin Berek Landau z Tel Awiwu, który okupację hitlerowską przeżył w bocheńskim getcie, jako kilkunastoletni chłopiec. Bogdan Dźwigaj odczytał list od prof. dr Szewacha Weissa, przewodniczącego Knesetu w latach 1992-1996, byłego ambasadora Izraela w Polsce, a pani Rachel Kollender prezes Stowarzyszenia Bochniaków w Izraelu w pięknym przemówieniu mówiła o potrzebie pamięci tamtych wydarzeń i złożyła podziękowanie za przygotowanie Żydowskiej Trasy Pamięci w Bochni i wszystkim za tak liczny udział w tej podniosłej uroczystości.

Następnie prowadzący zapowiedział koncert pieśni synagogalnej w wykonaniu Rabina Synagogi Krakowa i kantora Itzchaka Horovitza z Krakowa i pana Walentyna Dubrowskiego, który akompaniował artyście na pianinie. Itzchak Horovitz znany w świecie z pięknego, silnego głosu i ogromnej wrażliwości artystycznej zaśpiewał pieśni żydowskie ze swojego koncertowego repertuaru,  co sala nagrodziła rzęsistymi brawami. W ostatniej części Rabin Benek Landau z Izraela, uratowany  jako 16-letni chłopiec z bocheńskiego getta dołączył do pięknego liturgicznego tańca wykonywanego przez Artystę. Ten występ Artysty połączony z rytualnym tańcem nadał niezwykłą i niezapomnianą atmosferę spotkaniu w „Domu Bochniaków” i na długo pozostanie w naszej pamięci.

Następnie S.Kobiela otworzył towarzyszącą uroczystości wystawę „Getto w Bochni” (17 plansz) i  wystawę „Żyli wśród nas” (10 plansz) pokazującą okres od czasów króla Kazimierza Wielkiego i życie społeczności żydowskiej w Bochni do września 1939 r. Pierwszą przygotowało Stowarzyszenie Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej (Stanisław Kobiela, Stanisława Mróz), a drugą Archiwum Narodowe w Krakowie O/Bochnia (Agnieszka Gicala, Zofia Sitko i Dorota Szymczyk). Artystyczną i graficzną koncepcję wystawy przygotował i zrealizował Stanisław Mróz.

Dużym walorem wystawy jest identyfikacja zdjęć z czasów zagłady, utrwalonych ponad 70 lat temu na kliszy fotograficznej, z dzisiejszym wyglądem miejsc, dzięki czemu nieznane i nieopisane do tej pory fotografie z Yad Vashem i archiwów polskich można połączyć z ulicami i placami Bochni. Warto podkreślić, że  rozpoznania miejsc na dokumentalnych fotografiach dokonali panowie: Andrzej Prus-Bugayski, Stanisław Kobiela, Stanisław Mróz, Adam i Roman Olszewscy, Andrzej Tarajko, a na wystawie zaprezentowano także fotografie współczesne tych miejsc.

Zabrała głos pani dr Kamila Follprecht dyrektor Archiwum Narodowego w Krakowie, która mówiła o potrzebie istnienia archiwów w Polsce, roli jaką pełnią obecnie w dokumentowaniu i utrwalania tradycji, wielu wydarzeń dziejowych, także tych najbardziej tragicznych, czego przykładem jest obecna wystawa w „Domu Bochniaków”.  Po tym wystąpieniu prezes Stanisław Kobiela zaprosił obecnych do zwiedzania wystawy  oraz na przygotowany staraniem Urzędu miasta Bochni posiłek.

Na zakończenie  pierwszej części uroczystości  obecni zaśpiewali razem z naszym chórem „Lutnia” pod kierunkiem kol. Stanisława Domańskiego trzy polskie piosenki ludowe wybrane przez panią prof. Rachel Kollender „Jadą dzieci drogą”, „Tu w mieście koło mostu” i „Warszawo ma”. Słowo wprowadzające wygłosiła kol. Ewelina Mroczek, podkreślając zwłaszcza dramaturgię słów o gettcie i umieraniu ze skocznością ludowych piosenek „Jada dzieci drogą”, czy „Stokrotka rosła polna”. W piosence „Warszawo ma” część solową zaśpiewała wzruszająco kol. Maria Korody-Chrzan.

Po licznych brawach goście wyruszyli na Żydowską Trasę Pamięci w Bochni. Składa się ona z 15 plansz z tekstami w języku polskim, hebrajskim i angielskim, kodem QR i odwołaniem się do stron internetowych www.bochnia.eu i www.bochniacy.pl.

Trasa biegnie ulicami:  Trudną, Kraszewskiego, Kowalską, Niecałą, Solną Górą, Więźniów Oświęcimia, Kolejową, Galasa, św. Leonarda. Następnie goście autokarem przejechali na cmentarz żydowski na Krzęczkowie, cmentarz przy ul. Orackiej i pod budynek Sądu Rejonowego w Bochni, koło którego znajduje się ostatnia plansza.

Ceremonię odsłonięcia tablic pamięci prowadziła w imieniu organizatorów pani Anna Kawalec z Wydziału Promocji UM Bochni. Każdą tablicę odsłaniano zdejmując błękitną szarfę. Pierwszą odsłonił burmistrz Bochni pan Stefan Kolawiński, następne: Klementyna Ilcewicz, Ilona Aptowicz, Benek Landau, Kamila Follprecht, Rachel Kollender, Miriam Romm, Ryszard Kotarba,  Iwona Zawidzka, Andrzej Prus-Bugayski, Leon Gawąd, Marek Maciuszek, Stanisław Kobiela. Po odsłonięciu każdej tablicy tekst w języku polskim odczytała młodzież z bocheńskiego Gimnazjum nr 2 w Bochni, a w języku hebrajskim młodzież z Izraela lub pani prezes Rachel Kollender. Przy pomniku Ofiar Holokaustu z Bochni i okolic głos zabrała pani Miriam Romm, jedna z głównych fundatorów tego pomnika. Pomnik jest dziełem światowej sławy artystki z Izraela Yael Artsi i przedstawia tablice z Dziesięciorgiem Przykazań przełamane i zryte. Te zniszczenia pokazują destrukcję zasad moralnych w strasznych latach Holokaustu.

Po jej wystąpieniu modlili się pod pomnikiem kolejno: pastor ks. dr Roman Pracki, ks. Leszek Leszkiewicz, proboszcz bocheńskiej parafii św. Mikołaja i Rabin Avi Baumol – przedstawiciel Naczelnego Rabina Polski z Warszawy. W końcowej części liturgicznego śpiewu dołączył do niego rabin Benek Landau i w duecie zakończyli śpiewanie kadiszu. Na zakończenie młodzież z bocheńskich szkół i młodzież z Izraela, w imieniu wszystkich obecnych złożyła zapalone znicze pod pomnikiem. Także na cmentarzu żydowskim na Krzęczkowie kadisz odśpiewał Rabin Benek Landau, a młodzież złożyła znicze.  Po odsłonięciu piętnastej ostatniej  tablicy prezes Stanisław Kobiela zaprosił obecnych do „Domu Bochniaków”, gdzie zakończyła się uroczystość.

Zakończyła się ważna w dziejach miasta Bochni uroczystość otwarcia Żydowskiej Trasy Pamięci. Nas Bochnian zobowiązuje do tego szacunek do ofiar,  mordowanych w Bochni, w lesie w Baczkowie i obozach zagłady tylko dlatego, że byli Żydami z powodu obłąkanej polityki Hitlera i jego zbrodniczych sługusów.   Po raz pierwszy w Bochni tak liczna grupa uczestników przeszła Żydowskim Szlakiem Pamięci. W powadze i skupieniu dołączali do tej licznej grupy mieszkańcy Bochni. Obecnie Trasa Pamięci jest otwarta dla mieszkańców Bochni i turystów. Każdy może poznać dramat Holokaustu, który rozgrywał się na ulicach Bochni. Zainteresowani mogą nabyć w bocheńskich kioskach lub w „Domu Bochniaków” specjalne wydanie „Wiadomości Bocheńskich”, w którym znajduje się szczegółowy przewodnik po tych miejscach pamięci.

Uroczystość otwarcia Żydowskiej Trasy Pamięci była hołdem dla ofiar, a jednocześnie silnym protestem przeciwko wojnie, totalitaryzmom, ksenofobii i nienawiści.

Przewodnik po Żydowskiej Trasie Pamięci – wydanie specjalne Wiadomości Bocheńskich

Ukazał się w sprzedaży nowy numer „Wiadomości Bocheńskich”. Jest to wydanie specjalne – przewodnik po Żydowskiej Trasie Pamięci w Bochni otwartej w dniu 7 września 2015 r.

W słowie wstępnym przedstawiamy szczegółowo 10-letnią historię powstawania tej Trasy po terenie dawnego getta, które w Bochni funkcjonowało w latach 1941-1943. W rysie historycznym  czytelnicy mogą poznać losy bocheńskich Żydów od II połowy XIV wieku, aż do likwidacji getta 4 września 1943 r. 

Jesteśmy przekonani, że czytelnicy z zainteresowaniem poznają blaski i cienie współżycia dwóch społeczności w okresie staropolskim i w latach autonomii galicyjskiej, a także w okresie międzywojennym, w którym rozwijało się życie religijne przemysł, handel, życie społeczne i żydowska działalność sportowa w mieście zamieszkałym w ¾ przez katolików. Dzisiaj synagog, domów modlitwy, żydowskich sklepów i domów nie ma, ale pozostały ślady po ich istnieniu. W jednym gimnazjum i liceum uczyli się młodzi bochnianie pochodzenia żydowskiego i polskiego, w wielu organizacjach społecznych działali zarówno Żydzi i Polacy. Możemy poznać przykłady patriotycznych postaw Żydów w latach formowania się w Bochni legionów czy ich udział w uroczystościach patriotycznych.  Historia zapisana w dokumentach archiwalnych mówi więcej niż przekaz ustny.  Wiele spraw, jak choćby budowa kościoła szkolnego w Bochni łączyła Żydów i Polaków, chociaż zdarzać się mogły także konflikty. W większości przypadków wspomnienia po latach w tamtych lat poprzedzających wybuch II wojny światowej są pozytywne. Fragmenty takich wspomnień znajdą czytelnicy w tym numerze.

Od chwili wybuchu II wojny światowej sytuacja Żydów w Bochni zaczęła się zdecydowanie pogarszać, poprzez ograniczenia wprowadzanie przez niemieckiego okupanta, poprzez zamknięcie ich w wydzielonej części miasta, a potem ich systematyczne mordowanie poprzez wywożenie do obozów zagłady i zabijanie na miejscu. Niemcy realizowali w ten sposób, także w Bochni ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej.

W przewodniku napisanym przez Stanisława Kobielę przy udziale Andrzeja Prus-Bugayskiego możemy bliżej poznać miejsca i okoliczności trzech największych akcji eksterminacyjnych i miejsca egzekucji. Dzięki starannej analizie topografii Bochni udało się rozpoznać wiele nieopisanych zdjęć, odnaleźć wiele takich miejsc i pokazać jak one dzisiaj wyglądają w Bochni. Tekst kończy się obszernymi przypisami, bibliografią i opisem fotografii zamieszczonych w tym wydaniu.

Ponadto zamieściliśmy kilka interesujących wspomnień, a więc Jerzego Suberlaka o nieszczęśliwym, niepełnosprawnym Hasklu, Marii Odyniec o młodej Żydówce Lotte Fraenkel, która w getcie udzielała lekcji języka angielskiego i wspomnienia Josefa Wienera, któremu Matka Boża, wyobrażona w figurce stojącej przy ul. Kolejowej w Bochni  uratowała życie (wyboru wspomnień J. Wienera  dokonała Ewelina Mroczek). Jest także ciekawy list Ewy Andrzejewskiej z Nowego Sącza w sprawie krawcowej w bocheńskiego getta Feigel Horovitz.

Wersję elektroniczną przewodnika można pobrać TUTAJ

Żyli wśród nas… Getto w Bochni – wernisaż wystawy w Domu Bochniaków

17 września br. w „Domu Bochniaków” prezes Stanisław Kobiela w gronie licznie zgromadzonych gości otworzył dwie wystawy o tematyce żydowskiej. Wśród gości byli: pani Cecylia Dźwigaj prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Oddział w Bochni, pan Jan Balicki przewodniczący Rady Miejskiej w Bochni, pani Agnieszka Gicala kierownik Archiwum Narodowego w Krakowie Oddział w Bochni, pani Dorota Rzepka dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bochni, pani Halina Mucha prezes Katolickiego Stowarzyszenia Społecznego „CIVITAS CHRISTIANA” Oddział w Bochni, nauczyciele i młodzież z Zespołu Szkół Budowlanych i członkowie Stowarzyszenia.

Wystawa „Żyli wśród nas…” przygotowana staraniem Archiwum Narodowego w Krakowie Oddział w Bochni przedstawia najstarsze dokumenty  dotyczące bocheńskiej społeczności żydowskiej z czasów króla Kazimierza Wielkiego i lat późniejszych.  Po tej wystawie oprowadziła gości pani Agnieszka Gicala kierownik Archiwum w Bochni pokazując na fotografiach i w dokumentach życie religijnie, aktywność zawodową, polityczną i społeczną bocheńskich Żydów zwłaszcza w okresie autonomii galicyjskiej i w okresie międzywojennym.  Pokazała wiele przykładów owocnej współpracy pomiędzy dwiema społecznościami na polu samorządowym i społecznym, środowisko żydowskich przedsiębiorców, a więc  Fabrykę Műnzera, która dawała zatrudnienie mieszkańcom Bochni, środowisko kupców i  żydowskich uczniów bocheńskiego gimnazjum i liceum ogólnokształcącego, bocheńskich lekarzy, adwokatów i żydowską biedotę. Zwróciła uwagę na aktywność bocheńskiego adwokata dr Gustawa Mullera, założyciela Towarzystwa Upiększania Miasta Bochni, który ufundował słynne do dziś tylko z nazwy secesyjne „Trzy Lampy”  koło ul. Szewskiej i szybu Regis.

Stanisław Kobiela, prezes Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej  opowiedział o kolejnych ograniczeniach jakim poddawani byli Żydzi przez niemieckich okupantów od chwili zajęcia Bochni przez Niemców we wrześniu 1939 r. Wskazał na prezentowane, na wystawie afisze i zarządzenia niemieckie. Następnie oprowadził gości po wystawie „Getto w Bochni” pokazując obszar getta, utworzonego w połowie marca  1941 r. i zmiany jego granic, ciężkie warunki życia w getcie i jego organizację. Żydowską władzę getta, a więc Judenrat i podporządkowaną mu policję żydowską (Ordnungsdienst), gorliwie pomagających Niemcom w tropieniu Żydów, którzy nie podporządkowywali się zarządzeniom niemieckiego okupanta. Nikłe są jakieś ślady pomocy z ich strony stłoczonej w getcie społeczności żydowskiej. Pokazał natomiast rolę tzw. warsztatów miejskich założonych z inicjatywy Salomona Greiwera, dzięki którym getto w Bochni przetrwało najdłużej w dystrykcie krakowskim, okoliczności zamordowania Greiwera i jego rodziny przez Niemców i trzy największe akcje eksterminacyjne: 25 sierpnia 1992 r. 10-11 listopada 1942 r.  i 1-4 września 1943 r., w czasie których wywieziono do obozów zagłady w Bełżcu i Auschwitz, a także do obozów pracy w Szebni pod Jasłem i w Płaszowie kilka tysięcy  Żydów z bocheńskiego getta, a kilka tysięcy zastrzelono na ulicach Bochni. Po 70 latach udało się ustalić miejsca holokaustu w Bochni dokonywanego na ludności żydowskiej, pokazać  miejsca koncentracji Żydów przeznaczonych na zagładę i drogę konwoju na bocznicę kolejową w Bochni, na której ładowano Żydów do bydlęcych wagonów wysypanych niegaszonym wapnem, jak również drogę do lasu w Baczkowie i na bocheński cmentarz żydowski na Krzeczkowie, a także pod stok Solnej Góry, gdzie rozstrzeliwano  Żydów.  Likwidacja Żydów w Bochni zakończyła się spaleniem ponad 1000 ciał zamordowanych Żydów na wielkim stosie w rejonie Solnej Góry 4 września 1943 r., który płonął trzy dni trzy noce, a czarny dym zasnuł niebo nad Bochnią.

Oprowadzający po wystawie pokazał również działalność Żydowskie Organizacji Bojowej i jej najaktywniejszej na terenie GG placówki w Kopalinach, która podrabiała niemieckie dokumenty, wydawała konspiracyjne pismo „Hechaluc Halochem”,  (10 numerów tego pisma znajduje się w zbiorach Stowarzyszenia)  i organizowała akcje sabotażowe, przeciwko niemieckim okupantom i odemanom czyli żydowskiej policji porządkowej.

Wskazał także iż dzięki żmudnej pracy organizatorów obu wystaw udało się zidentyfikować wiele nieopisanych dotąd zdjęć zalegających zbiory Yad Vashem i  powiązać je z Bochnią na podstawie różnych szczegółów topograficznych. Zdjęcia współczesne prezentowane na wystawie są tego dowodem.  Dla miłośników starej fotografii i historii naszego miasta zdjęcia te będą dużym zaskoczeniem.

Po prezentacji wystaw odbył się krótki koncert  chóru Bochniaków „Lutnia” połączony ze wspólnym śpiewaniem żydowskich pieśni,  wybranych specjalnie w Izraelu przez panią prof. dr Rachel Kollender prezesa Stowarzyszenia Bochniaków w Izraelu.  Wspólne śpiewanie prowadziła kol. Ewelina Mroczek, akompaniował i dyrygował kol. Stanisław Domański. Na zakończenie pani Ewelina Mroczek odczytała list od Szewacha Weissa b. ambasadora Izraela w Polsce i przewodniczącego Knesetu do władz Miasta Bochni i Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej w związku ze zrealizowaniem i otwarciem 7 września 2015 r. na ulicach miasta Żydowskiej Trasy Pamięci w Bochni.

Historia i zagłada żydów Bocheńskich – bocheńska wystawa na Pawiaku

Od 24 stycznia 2018 r. do 22 kwietnia czynna jest w Muzeum Więzienia Pawiak w Warszawie wystawa „Historia i zagłada bocheńskich Żydów”, która prezentowana była w „Domu Bochniaków” z okazji otwarcia Żydowskiej Trasy Pamięci w dniu 7 września 2015 r. w Bochni. 

Wystawa urządzona została w Muzeum Więzienia Pawiak dzięki życzliwości dr Tadeusza Skoczka, dyrektora Muzeum Niepodległości w Warszawie, którego oddziałem jest Muzeum Więzienia Pawiak i koncepcji pana adiunkta Roberta Hasselbuscha.

Dr Tadeusz Skoczek jest także ambasadorem królewsko-górniczego miasta Bochni i członkiem honorowym naszego Stowarzyszenia, a także wydawcą znakomitej książki Miriam Room z 2014 r. pt. „Strusie pióra”, nawiązującej do getta w Bochni.

14 lutego 2018 r. odbyło się spotkanie z autorami wystawy. Uczestników wernisażu powitała Kierownik Muzeum Więzienia Pawiak – Joanna Gierczyńska. Przedstawiła zebranym Stanisława Zalewskiego, więźnia Pawiaka, obozów Auschwitz Birkenau i Mauthausen, obecnie Prezesa Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. W bocheńskiej delegacji uczestniczył burmistrz Bochni Stefan Kolawiński, dwaj radni Rady Miejskiej Eugeniusz Konieczny i Bogdan Dźwigaj, Agnieszka Gicala – kierownik Oddziału Bocheńskiego Archiwum Narodowego w Krakowie, Dorota Rzepka dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bochni, Halina Mucha prezes Civitas Christiana Oddział w Bochni z A. Ratajem, przedstawiciele Starostwa Bocheńskiego, prezesi Oddziałów Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej z Warszawy Janina Olszewska-Romanowska, z Krakowa – Irena Bieniek, z Wiśnicza – Stanisław Domański, z Bochni – Dorota Korta, Zarząd Główny reprezentował prezes Stanisław Kobiela i członkowie Zarządu Głównego Stowarzyszenia. Przybyła liczna grupa z Oddziału Warszawskiego m.in. prof. dr Jan Pinowski, prof. dr Władysław Kupiszewski, Elżbieta Misiak, Józef  Szeliga.

Stanisław Kobiela mówił o wystawie, przemawiał Stefan Kolawiński, Burmistrz Bochni oraz Tadeusz Skoczek dyrektor Muzeum Niepodległości, który wręczył Burmistrzowi Bochni,  Stanisławowi Kobieli i Stanisławowi Mrozowi medale pamiątkowe 50-Lecia Muzeum Więzienia Pawiak.

Żydowska Trasa Pamięci w Bochni – Plan Getta

Weekend z zabytkami Powiatu Bocheńskiego stał się okazją do zaprezentowania nowej publikacji Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej pt „Żydowska Trasa Pamięci w Bochni – Plan getta”.

Mapka z opisem Żydowskiej Trasy Pamięci pozwala na samodzielne zwiedzanie tego szlaku. Podaje zwięzłą informację o miejscach związanych z eksterminacją bocheńskich Żydów oraz miejscach pamięci. Plan getta pozwala jednocześnie na wykorzystanie współczesnej techniki telekomunikacyjnej i poszerzenie wiedzy o zwiedzanych miejscach. Kody QR pozwalają na otwarcie strony internetowej Urzędu Miasta Bochni oraz Stowarzyszenia (bochniacy.pl). Tam turysta znajdzie poszerzoną informację o punktach szlaku, dzięki czemu trasę można zwiedzać samodzielnie, dostosowując tempo zwiedzania do warunków indywidualnych.

Publikacja cieszy się wielkim zainteresowaniem. Zaopatrzono w nią wszystkich zwiedzających Żydowską Trasę Pamięci w ramach Weekendu z zabytkami Powiatu Bocheńskiego, jest udostępniana w Domu Bochniaków oraz w Biurze Promocji Miasta Bochni. Na stronie internetowe publikowana jest jej wersja elektroniczna w jakości drukarskiej.

Wobec dużego zainteresowania Planem Getta środowiska Żydów Bocheńskich w Izraelu część nakładu przekazano Stowarzyszeniu Żydów Bocheńskich i Brzeskich w Izraelu.

Na stronach Urzędu Miasta Bochni oraz Stowarzyszenia Bochniaków udostępnione zostaną rozszerzone wersje Trasy w językach: angielskim i hebrajskim.

Publikacja była współfinansowana ze środków Gminy Miasta Bochnia.

ŻYDOWSKA TRASA PAMIĘCI W BOCHNI – PLAN GETTA

PLAN GETTA – wersja do druku A3

Podsumowanie

Żydowska Trasa Pamięci w Bochni, Przewodnik po Żydowskiej Trasie Pamięci, wystawa Żyli wśród nas… Getto w Bochni, Plan Getta w Bochni są elementami upamiętnienia męczeństwa ludności żydowskiej w czasach okupacji niemieckiej. Są dowodami szacunku dla tych ofiar,  mordowanych w Bochni, w lesie w Baczkowie i obozach zagłady tylko dlatego, że byli Żydami z powodu obłąkanej polityki Hitlera i jego zbrodniczych sługusów. Są jednocześnie silnym protestem przeciwko wojnie, totalitaryzmom, ksenofobii i nienawiści.

Wystawa jest prezentowana na 28 planszach drukowanych w kolorze, w rozmiarze B1-(70×100 cm), oryginalnie prezentowana w ramkach OWZ. Nie jest możliwa do prezentacji plenerowej ze względu na brak odpornosci na czynniki atmosferyczne.

Obecnie wystawa dostępna do wypożyczenia. Kontakt, tel. 722 00 80 80, w.bochenskie@wp.pl