Wystawa „Taniec wśród mieczów. Polski personel medyczny na Pawiaku w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944” w Bochni
Dnia 6 lutego br. odbył się w Domu Bochniaków w Bochni wernisaż wystawy zatytułowanej „Taniec wśród mieczów. Polski personel medyczny na Pawiaku w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944”. Ekspozycja została przygotowana przez Muzeum Więzienia Pawiak – oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie. W mieście nad Rabą została udostępniona przez Stowarzyszenie Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej. W trakcie wernisażu miała miejsce między innymi prelekcja Adiunkta Roberta Hasselbuscha. Pracownik Muzeum Więzienia Pawiak przybliżył zebranym gościom okoliczności powstania wystawy oraz jej tematykę. Tytuł ekspozycji nawiązuje do słów zaczerpniętych ze wspomnień dr Anny Czuperskiej-Śliwickiej. Lekarka-więźniarka właśnie słowami „Taniec wśród mieczów” oddała pełen niebezpieczeństw charakter służby osób wypełniających funkcje medyczne na Pawiaku w latach 1939-1944. We wskazanym okresie więzienie, które swoją nazwę wzięło od położonej obok ulicy Pawiej, podlegało Gestapo. Na terenie kompleksu znajdowały się dwa więzienne szpitale. Na planszach pleksi, stanowiących centralny element wystawy, przedstawione zostały główne zagadnienia związane z funkcjonowaniem tych placówek oraz rolą zatrudnionego w nich personelu. Obok tekstu narracyjnego znajdują się fragmenty wspomnień byłych więźniów. Ponadto na planszach rzuca się w oczy materiał ilustracyjny. Składają się na niego między innymi fotografie, w tym zdjęcia osobowe – pojedyncze i grupowe, oraz rysunki. Co warte podkreślenia niektóre z nich zostały wykonane za pawiackimi murami. Wystawa dzieli się na części takie jak: „szpitale”, „leczenie”, „konspiracja”, „dzieci” i „sylwetki”. Ekspozycja informuje nas między innymi o topografii i wyposażeniu obu pawiackich oddziałów szpitalnych. Na miejscu zatrudnieni byli lekarze, felczerzy, pielęgniarki i inne „osoby w białych fartuchach”. Jeśli chodzi o leczenie i ratowanie więźniów to personel obu szpitali musiał się zmierzyć z najtrudniejszymi przypadkami medycznymi. Tak rozległe i poważne obrażenia wśród osadzonych, a nawet próby samobójcze, wywoływały między innymi bestialstwo oprawców i brutalne przesłuchania na Gestapo. Osoby wypełniające funkcje medyczne zajmowały się nie tylko leczeniem, ale również prowadziły działalność konspiracyjną. Taka podwójna rola wymagała odwagi, bohaterstwa i innych wyjątkowych przymiotów. Praca podziemna obejmowała przykładowo przekazywanie wiadomości i organizację ucieczek. Część ekspozycji poświęcona jest wreszcie dzieciom i opiece, którą byli objęci najmłodsi przez pawiacką służbę sanitarną. Przekaz na planszach uzupełnia sekwencja filmowa. Tworzą ją fragmenty relacji audio-video byłych więźniów nagrane w ostatnich latach przez pracowników Muzeum Więzienia Pawiak, które układają się krótki film dokumentalny o polskim, pawiackim personelu medycznym. Wystawie towarzyszą dwie publikacje. Pierwsza z nich pt. „Taniec wśród mieczów. Polski personel medyczny na Pawiaku w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944” została wydana wcześniej i stanowiła swoistą zapowiedź przyszłej ekspozycji. Warto nadmienić, że została uhonorowana nagrodą KLIO w kategorii varsaviana w 2015 roku. Z kolei druga pt. „Lekarze Pawiaka” to katalog wystawy, który ukazał się wraz z otwarciem ekspozycji. Wystawa, jak i towarzyszące jej publikacje, są dwujęzyczne polsko-angielskie. W ten sposób autorzy chcieli dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców, nie tylko krajowych, ale również zagranicznych, aby ukazać okupacyjną historię Pawiaka, tragiczne położenie jego więźniów oraz niebezpieczeństwo służby i bohaterstwo „osób w białych fartuchach”.
W spotkaniu uczestniczyli m.in. wicestarosta bocheński Józef Mroczek, przewodniczący Rady Miejskiej Jan Balicki i burmistrz Bochni Stefan Kolawiński. Byli prezesi Oddziałów Stowarzyszenia: Irena Bieniek z Krakowa, Stanisław Domański z Wiśnicza, Dorota Korta z Bochni, goście z zaprzyjaźnionych z nami stowarzyszeń: Civitas Christiana, Rodziny Kolpinga. Prelegent odpowiadał na liczne pytania świadczące o zainteresowaniu tematem.
Wystawa będzie gościć w Domu Bochniaków do 28.02.2018. Zwiedzanie bezpłatne we wtorki i czwartki, w godz. 10.00-14.00 lub po uzgodnieniu telefonicznym – tel. 722 00 80 80.
Zwiedzanie wystawy polecamy szczególnie „osobom w białych fartuchach” oraz młodzieży szkół średnich. Serdecznie zapraszamy.
Tekst: Robert Hasselbusch, Stanisław Mróz. Zdjęcia: Stanisław Mróz
